Overheid kiest in 2025 voor huur boven koopwoning in nieuw beleid

In een opvallende beleidswijziging heeft het ministerie van Financiën in 2025 laten weten geen voorstander meer te zijn van actief overheidsbeleid dat het eigen woningbezit stimuleert. Volgens de rijksoverheid is de balans tussen koop en huur zoekgeraakt en maakt de hoge schuldenlast van huishoudens verdere stimulering onverantwoord.

De koerswijziging is gebaseerd op verschillende recente analyses, waaronder het Centraal Economisch Plan 2025, waarin economische kwetsbaarheid, woningmarktverstoring en ongelijke vermogensvorming centraal staan. Daarbij wordt expliciet verwezen naar de noodzaak van een woningmarkt die minder afhankelijk is van fiscale voordelen voor kopers.

Woningbezit niet langer heilige graal

In Nederland bezit circa 69% van de huishoudens een koopwoning. Hoewel dit percentage historisch hoog is, waarschuwen beleidsmakers dat het woningbezit vaak wordt gefinancierd met hoge hypotheken. Volgens het CBS stond eind 2024 de totale hypotheekschuld op ruim 815 miljard euro, goed voor meer dan 90% van het bruto binnenlands product.

De ramingen voor 2025 laten zien dat deze schuld verder oploopt, mede door stijgende huizenprijzen en verruimde leenmogelijkheden. “Daarmee vergroten we de kwetsbaarheid van huishoudens voor economische schokken,” aldus het ministerie in een toelichting op de Voorjaarsnota.

Minder fiscale prikkels, meer woonzekerheid

De focus van de overheid verschuift naar het bieden van woonzekerheid, vooral voor huurders in het middensegment. Beleidsinstrumenten zoals de hypotheekrenteaftrek en vrijstellingen bij de overdrachtsbelasting worden kritisch heroverwogen. De verkoop onder voorwaarden waarbij kopers korting krijgen maar bij verkoop winst moeten afstaan wordt als “bruikbaar, maar risicovol” bestempeld.

Een recente analyse van de Rabobank onderschrijft deze benadering. Uit hun kwartaalrapport (Q2 2025) blijkt dat met name starters steeds meer risico nemen om een woning te bemachtigen. “De verhouding tussen inkomen en woningwaarde is uit balans. De gemiddelde starter leent inmiddels 4,6 keer het bruto jaarinkomen, een recordniveau,” aldus de bank.

Van bezit naar betaalbaarheid

Beleidsadviseurs benadrukken dat de focus moet verschuiven van bezit naar betaalbaarheid. Daarbij wordt gekeken naar landen als Duitsland en Oostenrijk, waar huren de norm is en lange-termijnzekerheid via regelgeving wordt geborgd. In Nederland daarentegen ontbreekt het aan stabiele huurrechten voor middeninkomens, wat volgens de Tweede Kamer “een blinde vlek in het woonbeleid” is geweest.

Het ministerie werkt momenteel aan wetsvoorstellen om huren in het vrije segment deels te reguleren. Ook wordt onderzocht hoe gemeenten gestimuleerd kunnen worden om grond uit te geven voor huurwoningen in plaats van koopprojecten.

Vooruitblik: lokale rol belangrijker

De herziening van het woningbeleid legt meer verantwoordelijkheid bij gemeenten. Zij krijgen meer ruimte om grondbeleid en woningtoewijzing toe te spitsen op lokale behoeften. Daarmee ontstaat ruimte voor experimenten met coöperatieve woonvormen en alternatieve eigendomsvormen, zoals erfpacht of wooncoöperaties.

Of deze verschuiving ook leidt tot een gezondere woningmarkt, moet de komende jaren blijken. Duidelijk is dat het tijdperk van vanzelfsprekende promotie van woningbezit ten einde komt.

Meer lezen? Bekijk het volledige Centraal Economisch Plan 2025 (CPB) met de onderliggende analyses.