Net als vrijwel elk bestuur in Nederland worstelt het gemeentebestuur van Steenwijkerland met de roep om verandering van het klassieke rollenpatroon tussen burger en bestuur. De participatie samenleving, het moet anders, maar hoe? Is zelfwerkzaamheid van burgers het antwoord op de vraag of zitten mensen daar helemaal niet op te wachten? Steenwijkerland liet zien hoe ze het daar doen. Met kleine en grote stappen, kleine en grote successen. Commissaris van de Koning Ank Bijleveld bezocht de gemeente in het kader van haar ambtsbezoeken.
Het is haar wettelijke taak om gemeenten te bezoeken en zich op de hoogte te laten stellen van het reilen en zeilen; de rol van het college, de raad en de gemeenschap. Middenin de prachtige natuur van Weerribben en Wieden, in het bezoekerscentrum vonden bestuurders, raadsleden en inwoners elkaar voor een gezamenlijke blik op Steenwijkerland.
Griffier Annet ten Hoff nam de honneurs waar voor (waarnemend) burgemeester Rob Bats die wegens ziekte verstek moest laten gaan. “Er staat nergens in de grondwet hoeveel stoelen er in een raadszaal moeten staan” zo citeerde ze Ronald Plasterk uit een van de vele verschenen rapporten over het verlies van het vertrouwen van de burger in de overheid. “Het afhaken van teleurgestelde burgers, de lage opkomsten; de roep om verandering van het stelsel is geen vraag meer, de vraag is alleen hoe!”
Steenwijkerland ging met verbeteringen aan de slag, analyseerde, enquêteerde, legde werkbezoeken af naar vergelijkbare gemeenten en ging van start met bijvoorbeeld nieuwe vergadertechnieken om de burger dichterbij het bestuur te brengen en andersom. Er kwam een politieke markt in plaats van de commissievergaderingen, wethouders zitten niet meer standaard in de kring van raadsleden en de agenda’s worden beter voorbereid samen met burgers.
Een pannakooi of een bankje?
Raadsleden Stapel en Van Dalen gaven een inkijkje in de veranderende bestuurscultuur. “In plaats van reguleren moeten we loslaten in vertrouwen. Kunnen we dat en lukt dat? Participatie kan door inwoners ook ervaren worden als ‘het over de schutting gooien’ van verantwoordelijkheden door de overheid. Een hertenkamp sluiten en dan burgers vragen om het zelf maar te doen; is dat niet veel teveel gevraagd? Vrijwilligers mag je niet laten bungelen.” zegt raadslid Stapel. Tegenover centralisatie van publiekrechtelijke oude diensten en bedrijfschappen –die weer teruggingen naar de overheid- staan de gedecentraliseerde diensten en instellingen als zwembaden en musea die zelf hun budgetten beheren. Het invullen van de publieke ruimte met burgers kan ‘mozaïekbeheer’ tot gevolg hebben, waarbij wijken totaal verschillend worden aangepakt en ingevuld. “Dat kan de indruk wekken van willekeur en dan komt de kritiek bij de raad terecht: het is immers gemeenschapsgeld?” aldus Van Dalen.
Succesverhalen
Ondanks die zorgen kon Steenwijkerland de bezoekende CdK toch een paar verhalen voorschotelen waarbij met succes de inbreng van de burger kon worden genoteerd. Raadslid Tiny Bijl introduceerde de plannen voor het Nationaal Park Weerribben-Wieden nieuwe stijl. Het aanvankelijke plan kon op weinig bijval rekenen, veel mensen voelden zich niet gehoord, er werd aan de grenzen van het park gemorreld. Tiny Bijl: “En als mensen hier érgens een hekel aan hebben dan is het wel aan grenzen!” – dus moest de gemeente terug naar de tekentafel. Het roer ging radicaal om en het gebied maakte zélf een plan. De gemeenteraad liet los, bemoeide zich er niet meer mee en nu ligt er een compleet nieuwe visie op de transitie van het Nationaal Park nieuwe stijl.
“Mooi man!”
Sander Pereboom van het kernteam transitie Nationaal Park (en voorzitter LTO Steenwijkerland) deed verslag van dat moeizame maar zinvolle traject waarbij 9 gebiedspartners betrokken waren, van terreinbeheerders tot horecaondernemers, van KOPTOP tot LTO en plaatselijke belangengroeperingen. “Hullie en zullie” veranderde in commitment en men vond elkaar aan keukentafels, ondanks schijnbaar tegenstrijdige belangen. Pereboom presenteerde een vers-van-de-pers eindvisie voor een zelfstandig Nationaal Park nieuwe stijl, waar de raad nog een klap op moet geven. De opdracht was het opzetten van een nieuw model voor de organisatie en financiering van het park, waarvoor een stichtingsvorm de beste opties kreeg. Onder leiding van een nog te benoemen directeur moeten projecten uitgevoerd en gelden binnengehaald worden. Er moet een herkenbaar stelsel van toegangspoorten komen. “Mooi man!” zo glunderde Pereboom. “Met zoiets belangrijks als de toekomst van Weerribben-Wieden moet je over je eigen schaduw heen kunnen springen” . Maar hier kwam ook een dilemma op tafel waar bestuurders mee te maken krijgen, want vroeg Commissaris Bijleveld “kun je als raadslid dan alleen nog maar ja of ja zeggen als er zo’n uitgewerkt plan vanuit de bevolking komt?”
(Lift)paaldanseressen in Oldemarkt
In Oldemarkt zagen de inwoners met lede ogen de teloorgang van het openbaar vervoer aan. ’s Avonds en in het weekeind reden geen bussen meer naar Steenwijk. Via Facebook begonnen ze het initiatief “liftpaal” en met een community van 150 leden zit niemand s ’avonds meer verlegen om een ritje naar Steenwijk. Je gaat gewoon bij de liftpaal in het dorp staan en binnen vijf minuten heb je beet, of je regelt je tripje vooraf via Facebook. Een lift naar Amsterdam regelen kan ook. De liftpaal werd met feest en paaldanseressen onthuld. Er zijn overigens meer alternatieve vormen van vervoer door de provincie Overijssel aangezwengeld voor de dunbevolkte Kop van Overijssel, die in de zomer te maken heeft met toeristenstromen. Ook die moeten worden bediend.
Facebook Liftpaal Oldemarkt
Vliegroute Lelystad
Het stond niet op de agenda, maar ter sprake kwam het wel: mogelijke geluidhinder van de vliegroute Lelystad zou ook de idylle in de Kop van Overijssel kunnen gaan verstoren. Wethouder Wim Brus maakte melding van de tien gemeenten in Oost-Nederland die eerder die dag bijeenkwamen in Dalfsen in een poging de vliegroutes naar Lelystad Airport hoger in het luchtruim te krijgen. Overijssels gedeputeerde Bert Boerman kreeg de toezegging dat de minimale vlieghoogte voor vliegverkeer van en naar Lelystad boven Overijssel minimaal 6000 voet (1.830 meter) zal bedragen. Dat werd verzekerd tijdens een ingelaste vergadering van de Alders Tafel, het belangrijkste adviesorgaan voor de minister inzake luchtvaart.
“Wordt vervolgd” aldus CdK Bijleveld in haar slotwoord. Over bestuurlijk Steenwijkerland: “Heel spannend hoe het hier is neergezet. De samenleving verandert en bestuur moet mee veranderen. Kijken naar wat we kunnen faciliteren, wat er nodig is, wat men zelf kan. Dat betekent soms een tijdje op je handen zitten, ook als gemeenteraad. Er is veel creativiteit nodig en iedereen worstelt ermee: ook de ambtenaren. Anders durven werken, dat is nodig!”
