Het gaat wereldwijd zo slecht met de palingstand dat het niet langer verantwoord is om op de soort te vissen, ook niet in De Wieden. Dat blijft op 13 mei de inzet van Natuurmonumenten bij het hoger beroep voor de Raad van State. Gebiedsmanager Bea Claessens vindt dat rechters de mondiale problematiek moeten meewegen bij een besluit.
De natuurorganisatie is het oneens met eerdere uitspraken van de Kamer voor Binnenvisserij en de rechtbank. Die bepaalden dat drie beroepsvissers in De Wieden, net als collega’s in de Vechtplassen en de Nieuwkoopse Plassen, op paling mogen blijven vissen. Volgens Claessens is dat besluit genomen op basis van de ‘verouderde Visserijwet uit de jaren zestig’. “Die kijkt alleen naar de doelmatigheid van de visserij in een bepaald gebied en neemt niet mee dat de paling wereldwijd op de rode lijst staat en met uitsterven is bedreigd.”
Daarvan geeft Natuurmonumenten de vissers niet de schuld, benadrukt Claessens. De enorme consumptie van gefrituurde glasaal in Azië en de Nederlandse gemalen en sluizen zijn de grote boosdoeners. “Sinds de jaren negentig loopt de instroom sterk terug. Met over de dijk zetten van jonge glasaal en die vervolgens als volwassen paling bevissen, help je de voortplanting van de soort niet. Daarom willen wij palingvisserij in De Wieden stoppen. We volgen daarbij het advies van de Europese adviesorganisatie voor vis en visserij (ICES). Die zegt dat alle menselijke effecten rond palingsterfte moeten worden geminimaliseerd.”
Claessens noemt het ‘frustrerend’ dat Natuurmonumenten grond en water in eigendom heeft voor beschermen van de natuur, maar vervolgens geen contract mag beëindigen dat de natuur schaadt. Ze doelt op de huurovereenkomst op basis waarvan beroepsvissers in gebieden van Natuurmonumenten hun vak mogen uitoefenen. Twee jaar terug, bij het aflopen van een zesjarige overeenkomst, wilde de organisatie nog eenmaal zo’n contract aanbieden, met daarin opgenomen dat na zes jaar de palingvisserij zou stoppen. De vissers vochten dat met succes aan bij de rechtbank.
Op basis van de huidige Visserijwet bekeek de rechter of visserij een gevaar is voor de palingstand in De Wieden. Claessens bepleit een ‘bredere blik’. “Paling heeft een bijzondere manier van voortplanting: volwassen vis trekt hiervoor naar de Sargassozee in Mexico. Jonge glasaal laat zich op de golfstroom afdrijven naar de Franse kust en wordt daar gevangen. De vissers zetten de glasaal in De Wieden uit en vangen die als volwassen paling voor consumptie. Tijdens het transport sterft een aanzienlijk deel van de glasaal. Aan de mondiale palingstand levert deze strategie geen bijdrage, deze neemt nog meer af. Vissers beschouwen De Wieden als kweekvijver, wij als natuurgebied.”
Claessens benadrukt dat Natuurmonumenten beroepsvissers ‘het brood niet uit de mond wil nemen’. “Wij wilden onze overeenkomst nog eenmaal met 6 jaar verlengen en daarna definitief stoppen. Het kan niet zo zijn dat we als natuurorganisatie toestemming verlenen aan bevissen van een ernstig bedreigde soort. Sterft paling wereldwijd uit, dan heeft de soort in De Wieden ook geen toekomst.”
Mocht de palingstand sterk verbeteren, zou visserij op termijn weer mogelijk zijn, zegt Claessens. “Maar we moeten realistisch zijn: daar ziet het momenteel absoluut niet naar uit.” Volgens Claessens is het hoger beroep alleen al belangrijk om een discussie op gang te helpen over de huidige Visserijwet, die niet naar de mondiale situatie kijkt. “Besluiten worden nu genomen op basis van een wet die niet kijkt naar de gehele populatie. Dat is funest voor de paling.”
