Het gaat slecht met de bijen en daarmee staat een deel van de voedselketen onder druk. Dat was de boodschap die de vrijwilligers van Natuurmonumenten meekregen tijdens de laatste bijeenkomst van de zogenoemde Wiedenacademie. Bijenkenner Diliana Welink sprak ze bij over de bedreigde bij.
Wie een zoemende bij in zijn tuin ontwaart, denkt niet meteen aan lege fruitkramen op de markt. Toch is dat het beeld dat Welink haar toehoorders voorhield. Zonder het werk van bijen zijn er bijvoorbeeld veel minder peren, appels, aardbeien en kersen. Of er moeten, zoals in China, kunstgrepen worden uitgehaald. “Daar is de bij bijna uitgestorven, waardoor mensen met de hand de planten bevruchten. Ook zijn er experimenten met drones, maar het lijkt mij beter om de bij te beschermen…”, aldus Welink.
De aantallen hollen ook in Nederland echter behoorlijk achteruit. Dat komt weer omdat veel plantensoorten onder druk staan. “Simpelweg omdat er steeds minder natuur is. Bovendien doen bestrijdingsmiddelen, het hoge gehalte stikstof en de klimaatverandering geen goed”, legt Welink uit, die bovendien een oproep heeft aan natuurbeheerders. “Nu worden in de zomermaanden vaak hele oppervlakken tegelijk gemaaid. Omdat daarmee alle planten en bloemen weg zijn, kunnen bijen enkele weken geen nectar vinden. Ik pleit daarom voor gefaseerd maaien.”
Wie denkt dat een bij een bij is, komt bedrogen uit. “Er zijn 358 verschillende soorten bijen. Meest bekende is de honingbij, maar eigenlijk is dat een uitheemse soort die wordt gekweekt en gekocht”, aldus Welink. Buiten deze bijenvolken in de bekende kasten van imkers, zijn er veel soorten wilde bijen. Die overwinteren onder de grond in kleine holletjes en vormen ook geen groep. “Tegenwoordig zie je veel bijenhotels gemaakt van stengels en hout. Dat zijn mooie initiatieven, maar slechts 10 procent van de bijen nestelt in hout. 80 procent knaagt een nest in de grond.”
Welink schreef enkele jaren terug een boek over bijen. Sindsdien wordt ze veel gevraagd voor lezingen. Met deze vierde bijeenkomst sloot Natuurmonumenten de Wiedenacademie. Dat is een jaarlijkse opleiding voor vrijwilligers en medewerkers die in het seizoen toeristen en andere gasten vertellen over de natuur. Het betoog over de bijen past goed in het thema ‘insecten’ dat dit jaar bij Natuurmonumenten centraal staat. En ook daarover had Welink geen positieve boodschap. “Als het slecht gaat met de bijen, mag je aannemen dat het ook slecht gaat met insecten. En ook dat heeft veel invloed op de flora en fauna.”
Welink wijst er wel op dat iedereen kan helpen, bijvoorbeeld op kleine schaal in de tuin of op het balkon. “Goede bloemen zaaien of planten, een insectenhotelletje bouwen en een terras maken met onbespoten voegen of kale grond”, geeft ze wat tips.
